ۆاشينگتون. KazUnite – امەريكا قۇراما شتاتتارى ۱۹۹۱ جىلى قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن مويىنداعان العاشقى ەلدىڭ ءبىرى جانە سودان بەرى قاۋىپسىزدىك پەن ەكونوميكالىق دامۋداعى بەرىك سەرىكتەس بولىپ كەلەدى. بۇل تۋرالى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى مالىمدەدى.
“اقش ۱۹۹۲ جىلى قاڭتاردا الماتىدا ەلشىلىگىن اشتى. سودان كەيىن ەلشىلىك ۲۰۰۶ جىلى جاڭا ەلوردا استاناعا كوشتى. امەريكا قۇراما شتاتتارى ۲۰۰۹ جىلى الماتىدا باس كونسۋلدىعىن اشتى. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان بەرگى جىلداردا ەكى ەل ۲۰۱۸ جىلدان بەرى كەڭەيتىلگەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك دەپ اتالاتىن بەرىك جانە كەڭ اۋقىمدى ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستى دامىتتى”، – دەلىنگەن اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ اقپاراتىندا.
“قازاقستان – يادرولىق قارۋدان باس تارتقان جاحاندىق كوشباسشى”
سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك دەپارتامەنت قازاقستاننىڭ ۆاشينگتونداعى (۲۰۱۰، ۲۰۱۶)، سەۋلدەگى (۲۰۱۲) جانە گااگاداعى (۲۰۱۴) يادرولىق قاۋىپسىزدىك سامميتتەرىنە قاتىسۋى قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىك جانە يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىعى قارىم-قاتىناستىڭ نەگىزى بولىپ سانالاتىنىن اتاپ ءوتتى. “قازاقستان يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ سالاسىنداعى ءوزىنىڭ جاحاندىق كوشباسشىلىعىن العاش رەت ۱۹۹۳ جىلى كەڭەس وداعىنان قالعان يادرولىق قارۋدان باس تارتىپ، سەمەي پوليگونىن جاپقاندا كورسەتتى. سودان كەيىن امەريكا قۇراما شتاتتارى قازاقستانعا يادرولىق قارۋ-جاراققا ارنالعان ماتەريالداردى جانە ولاردى قولداۋشى ينفراقۇرىلىمداردى جويۋعا كومەكتەستى. ۱۹۹۴ جىلى قازاقستان امەريكا قۇراما شتاتتارىنا جارتى توننادان اسا قارۋ-جاراق ۋرانىن بەردى. ۱۹۹۵ جىلى قازاقستان ءوزىنىڭ سوڭعى يادرولىق وقتۇمسىقتارىن الىپ تاستادى جانە اقش-تىڭ كومەگىمەن ۲۰۰۰ جىلدىڭ مامىرىندا ۱۸۱ يادرولىق سىناق تۋننەلدەرىن پلومبالاۋدى اياقتادى. كەلەسى ونجىلدىقتا امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن قازاقستان يادرولىق سىناقتار وتكىزەتىن تاعى ۴۰ تۋننەلدى تىعىزداۋ بويىنشا بىرلەسىپ جۇمىس ىستەدى. ۲۰۲۱ جىلى امەريكا قۇراما شتاتتارى “تاجىريبە الاڭىندا” وسال بولىنەتىن ماتەريالداردى قورعاۋعا جانە يادرولىق ماتەريالداردىڭ تارالۋىنا قارسى تۇرۋعا باعىتتالعان بىرنەشە جوبالاردى اياقتادى. اقش پەن قازاقستان بىرلەسىپ، قازاقستاننىڭ ءۇش زەرتتەۋ رەاكتورىنىڭ ەكەۋىن تومەن بايىتىلعان ۋران وتىنىنا اينالدىردى جانە قازاقستاننان بارلىق ساۋلەلەنبەگەن جوعارى بايىتىلعان ۋران وتىنىن الىپ تاستادى”، – دەدى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنەن.
۲۰۱۷ جىلى اقش پەن قازاقستان الماتى ماڭىندا يادرولىق قاۋىپسىزدىك بويىنشا جەرگىلىكتى، ايماقتىق جانە حالىقارالىق مامانداردى وقىتۋ جانە اقپاراتتاندىرۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن يادرولىق قاۋىپسىزدىك بويىنشا وقۋ ورتالىعىن اشتى. قازاقستان ەۋروپاداعى قارۋلى كۇشتەر تۋرالى شارتقا (۱۹۹۲)، يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ تۋرالى شارتقا (۱۹۹۳)، حيميالىق قارۋ تۋرالى كونۆەنتسياعا جانە سىناقتارعا جاپپاي تىيىم سالۋ تۋرالى شارتقا (۲۰۰۱) قول قويدى. ۲۰۱۵ جىلى قازاقستان ۇكىمەتى اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىكپەن ۲۰۱۹ جىلى العاشقى جونەلتىلىمدەرىن العان تومەن بايىتىلعان ۋران بانكىن ورنالاستىرۋ تۋرالى كەلىسىم جاسادى. بىرلەسكەن قاۋىپتەردى ازايتۋ باعدارلاماسى اياسىندا اقش قازاقستانعا كومەكتەسۋ ءۇشىن ۵۰۰ ميلليون دوللاردان اسا قاراجات جۇمسادى.
ەكى ەل اراسىنداعى اسكەري بايلانىس
“قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىك كۇشتەرى اقش-تىڭ “حالىقارالىق اسكەري ءبىلىم جانە وقىتۋ باعدارلاماسى”، “شەتەلدىك اسكەري قارجىلاندىرۋ باعدارلاماسى”، “شەتەلدەگى گۋمانيتارلىق اپاتتار جانە ازاماتتىق كومەك” باعدارلاماسى، ۋەلس باستاما قورى، جاحاندىق بەيبىتشىلىك وپەراتسيالارى باستاماسى جانە سەرىكتەستىك الەۋەتىن ارتتىرۋ باعدارلاماسىنان قاراجات الادى. قازاقستان اسكەريلەرى اقش قارجىلاندىراتىن “دالا قىرانى”، “ۆيكينگ”، “ەيگەر ارىستان” جانە “شانتي پراياس” سياقتى اسكەري جاتتىعۋلارعا قاتىسادى”، – دەلىنگەن اقپاراتتا.
ەكىجاقتى ەكونوميكالىق قاتىناستار
قازاقستان امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۸۱-ءشى ءىرى ساۋدا سەرىكتەسى بولىپ سانالادى. ۲۰۲۱ جىلى ەكى جاقتى ساۋدانىڭ جالپى سوماسى ۲،۵ ميلليارد دوللاردى قۇراعان. اقش فيرمالارى مۇناي-گاز سەكتورىندا شوعىرلانعان قازاقستانعا ونداعان ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا قۇيعان. ۱۹۹۴ جانە ۱۹۹۶ جىلداردان بەرى اقش پەن قازاقستان اراسىنداعى ەكىجاقتى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم جانە قوسارلى سالىق سالۋدى بولدىرماۋ تۋرالى شارت جۇمىس ىستەپ كەلەدى. قازاقستان دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا ۲۰۱۵ جىلدىڭ ۳۰ قاراشاسىندا مۇشە بولعان.
“امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۱۹۷۴ جىلعى ساۋدا تۋرالى زاڭىنىڭ ۴۰۲ جانە ۴۰۹-تاراۋلارى پرەزيدەنتتىڭ كونگرەسكە جارتى جىلدا ءبىر رەت ساۋدا زاڭىنىڭ دجەكسون-ۆەنيك تۇزەتۋىنە سايكەس كەلەتىن ەلدەردىڭ، سونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ ەميگراتسيا ەركىندىگى تۋرالى زاڭنىڭ ەرەجەلەرىن ساقتاۋدى جالعاستىرۋى تۋرالى ەسەپ بەرۋىن تالاپ ەتەدى. اقش كوممەرتسيالىق قىزمەتى كەڭەس بەرۋ، نارىقتى زەرتتەۋ جانە قازاقستاندىق بيزنەسپەن سايكەستىك باعدارلاماسى ارقىلى قازاقستاندىق نارىققا شىعۋعا تىرىساتىن امەريكالىق بيزنەسكە قولداۋ كورسەتەدى”، – دەدى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنەن.
قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ۇيىمدارعا مۇشەلىگى
قازاقستان مەن اقش تا كوپتەگەن حالىقارالىق ۇيىمدار ارقىلى ءوزارا ارەكەتتەسەدى. قازاقستان – بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ، ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (ەقىۇ) جانە ەۋرواتلانتيكالىق ارىپتەستىك كەڭەسىنىڭ مۇشەسى. قازاقستان ۲۰۱۷-۲۰۱۸ جىلدارى بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى اتانىپ، ۲۰۱۰ جىلى ەقىۇ-عا توراعالىق ەتتى. سونىمەن قاتار سولتۇستىك اتلانتيكالىق شارت ۇيىمىنىڭ (ناتو) “بەيبىتشىلىك ءۇشىن ارىپتەستىك” باعدارلاماسىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى بولىپ سانالادى. قازاقستان ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى كەڭەسىن قۇردى. قازاقستان – سونداي-اق ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتى ۇيىمىنا (ۇقشۇ) جانە شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا (شىۇ) مۇشە.
