جامبىل وبلىسى. KazUnite – قازاق قوعامىندا اقساقالدار ينستيتۋتىنىڭ ورنى ەرەكشە. حالقىمىز قارتتاردى اقىل دارياسى، دانالىق قازىناسى رەتىندە قادىرلەگەن. قاريالاردىڭ قاتىسۋىنسىز قوعامدا قوردالانعان ماسەلەلەر شەشىلىپ، قارىمدى ىستەر قولعا الىنباعان. قارتىن قادىرلەپ، قارا شاڭىراقتىڭ قۇتى مەن كيەسى دەپ ۇققان حالقىمىز ولارعا قاشاندا توردەن ورىن بەرگەن. سونداي اقساقالدىڭ ءبىرى – جامبىل وبلىسى شۋ اۋدانى بەلباسار اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ءازىز تۇرىسبەك.
ءازىز ابدراقمانۇلى ۱۹۴۸ جىلى ۲ قازان كۇنى قىتايدىڭ شولاقتەرەك ەلدىمەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن. بالا كۇنىنەن اتاسىنىڭ ءتالىمىن الىپ، باۋىرىندا وسكەن. اتاسى تۇرىسبەك اقساقال ەلگە ءمالىم يمام-مولدا بولعان. بالالاردىڭ ساۋاتىن اشىپ، حات تانىتقان ەكەن. تۇرىسبەك اقساقالدىڭ قاتىسۋىمەن الباننىڭ ىشىندەگى قۇرمان رۋىنان شىققان ازاماتتار بىرلەسىپ، سول كەزدەرى قىتايدا مەشىت سالدىرىپتى. سول مەشىتتىڭ ورنى ءالى كۇنگە دەيىن بار دەسەدى.
ءازىز ابدراقمانۇلىنىڭ بالالىق شاعى قىتايدا وتكەن. ەسكىشە، ياعني قازاقتىڭ توتە جازۋ عارپىمەن حات تانىعان. ۱۹۶۲ جىلى ۇلى كوشپەن بىرگە اتاجۇرتى قازاقستانعا ورالىپ، قازىرگى تۇركىستان وبلىسى سوزاق اۋدانى قۇمكەنت سوۆحوزىنا قونىستانعان. سول اۋىلدا ورتا ءبىلىم الىپ، ۱۹۶۸-۱۹۷۰ جىلدارى ۋكراينانىڭ حاركوۆ قالاسىندا اسكەري بورىشىن وتەپ كەلگەن.
۱۹۷۱ جىلى تامىلجىعان تامىزدىڭ ۷ جۇلدىزىندا ءازىز ابدراقمانۇلى مەن كۇلاز باعاشارقىزى وتاۋ تىگىپ، شاڭىراق كوتەرگەن. شىمكەنتتە تۇڭعىش قىزدارى ورىنكۇل دۇنيەگە كەلدى. ءسابي سىڭعىرى قۋانىش سىيلاپ، ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشقان وتباسىنىڭ كۇندەرى وسىلاي ءوتىپ جاتادى.
بىردە شۋ اۋدانىنداعى اعايىن-جۇراعاتى ءازىز ابدراقمانۇلىنا كەلىپ، كەڭەس قۇرىپ: “ءوزىمىز ءبىر ماڭايعا شوعىرلانىپ، توسكەيدە مالىمىز قوسىلىپ، بەرەكەلى كۇن كەشەيىك” دەگەن ۇسىنىستارىن ايتىپ، جامبىل وبلىسىنا شاقىرادى. سودان ۇلكەندەردىڭ ءسوزىن جەرگە تاستاماي، ءازىز ابدراقمانۇلى ۱۹۷۳ جىلى وتباسىمەن بىرگە جامبىل وبلىسى شۋ اۋدانى بەلباسار اۋىلىنا قوناستانادى. سول جىلى ەكىنشى بالاسى دۇنيەگە كەلدى. جامبىل وڭىرىنە ءارى جامبىلساي قىستاعىنا كەلگەندە ومىرگە كەلگەندىكتەن، ۇلدارىنىڭ اتىن جامبىل دەپ قويادى.
اعايىن-تۋىستىڭ ورتاسىنا ورنىعىپ، جاقسى-جايساڭ جۇرتپەن قاۋىشقان ءازىز ابدراقمانۇلى اتا كاسىپ مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسۋدى قولعا الادى. ءبىر وتار قوي الىپ، جەكە باعادى. وسىلايشا، قايناعان تىرشىلىك، شوپاندىق ءومىر باستالادى. سودان تەرىسكەيدە ءبىر جىل قىستاپ، جامبىلساي، ۇڭگىرلى، جىلىساي قىستاۋلارىندا كوشىپ-قونىپ جۇرەدى. ال جاز ايلارىندا ەسپە، سۇلىكتى، سۋانقۇدىق، بيبۇعا جايلاۋلارىن مەكەندەگەن.
۱۹۷۶ جىلى ءۇشىنشى پەرزەنتى زيناگۇل ۇڭگىرلى قىستاۋىندا، ۱۹۷۸ جىلى ءتورتىنشى بالاسى ەربولات جىلىساي قىستاۋىندا، ۱۹۸۰ جىلى بەسىنشى بالاسى نۇربولات جادىرا جايلاۋىندا، ۱۹۸۲ جىلى كەنجە بالاسى ايدارحان جىلىساي قىستاۋىندا دۇنيەگە كەلدى. قازىرگى تاڭدا بالالارىنىڭ بارلىعى ءۇيلى-باراندى، ءتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتىپ ءجۇر. ايدارحان الماتى قالاسىندا، زاڭ سالاسىندا قىزمەت اتقارادى.
بەلباساردىڭ مايتالمان شوپانى بولعان ءازىز ابدراقمانۇلى زەينەت دەمالىسىنا شىققانعا دەيىن وسى كاسىبىنەن قول ۇزبەدى. ۇزاق جىلدار ىشىندە دامىلسىز جۇمىس ىستەپ، وسى سالاعا ابدەن ەڭبەگى ءسىڭدى. مىسالى، ۱۹۹۴ جىلى انالىق باس ءار ۱۰۰ ساۋلىقتان ۱۳۰ قوزىدان العان كەزدەرى بولدى. وتارداعى ۵۰۰-۶۰۰ قويدىڭ ءجۇنىن قىرقاتىن. ءار قويدىڭ ءجۇنى ۴-۵ كەلى تارتاتىن ەدى. جۇمىستىڭ اۋىرلىعىنا قارامادى. سوعان وراي تابان ەت، ماڭداي تەرى، ەرەن ەڭبەگى ەلەۋسىز قالمادى. ماراپاتتان دا كەندە بولمادى. ۇكىمەت تاراپىنان ەڭ اۋەلى گاز-۵۲ جۇك كولىگىنە، كەيىننەن سول كەزدە باسشىلار جۇرەتىن ۋاز اۆتوكولىگىنە يە بولدى. جومارت ازاماتتار دا ەڭبەگىن باعالاپ، ات مىنگىزىپ، ەرتوقىم، كىلەم سياقتى ءتۇرلى سىي-سياپاتتارىن كورسەتىپ جاتتى. سونىمەن قاتار ۹۰-جىلدارى “تاۋراس” ماركالى ءتۇرلى-ءتۇستى تەلەديدار ۇتىپ العانى بالالارىنىڭ ەسىندە ەرەكشە ساقتالعان. سەبەبى ول كەزدە مۇنداي تەلەديدار اۋىل-ايماقتا سيرەك ەدى. ءتىپتى سول ۋاقىتتا ءتۇرلى-ءتۇستى تەلەديدارلار ەلىمىزگە ەندى-ەندى عانا كەلىپ جاتقان ەدى. سونداي-اق ءازىز ابدراقمانۇلىنا ءار جىلدارى ماداقتاما قاعازدارى، وبلىس ورتالىعىنداعى دەمالىس ورىندارىنا جولدامالار تابىستالدى. اۋىلدىڭ ابىرويلى، بەتكە ۇستار ازاماتى بولدى. بۇگىندە اۋزى دۋالى اقساقال.
“ءومىردىڭ ءبىر قىزىعى – بالا” دەمەكشى، ۴ ۇل، ۲ قىز وسىرگەن ءازىز ابدراقمانۇلى مەن كۇلاز باعاشارقىزى بالالارىنان ۳۱ نەمەرە، ۷ شوبەرە كوردى. ۵۱ جىل جۇپتارى جازىلماعان ونەگەلى وتباسى ۇرپاق قىزىعىنا كەنەلىپ، باقىتتى عۇمىر كەشتى.
تاعدىردىڭ جازعانىنا شارا بار ما؟ ۲۰۲۲ جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا كۇلاز باعاشارقىزى ۷۲ جاسىندا ومىردەن ءوتتى. توپىراعى تورقا، جانى ءجانناتتا بولىپ، رۋحى پەيىشتىڭ تورىندە شالقىسىن!
“ۇيىڭدە قارتىڭ بولسا، جازىپ كەتكەن حاتپەن تەڭ” دەگەندەي، مۇقاعالي جىرعا قوسقان داريا كوڭىلدى قاريالارىمىزدى قادىرلەي بىلەيىك. ءازىز ابدراقمانۇلىنا مىقتى دەنساۋلىق، ۇزاق عۇمىر تىلەيمىز! جاساي بەرىڭىز! ۇرپاعىڭىزبەن مىڭ جاساڭىز! جان-جاعىڭىز تەگىس امان بولسىن!
